"Umarł król. 650. rocznica śmierci Kazimierza Wielkiego"
Wystawa
Umarł król. 650. rocznica śmierci Kazimierza Wielkiego
Przekrojowa historia dokonań ostatniego Piasta na polskim tronie, jednego z najwybitniejszych polskich władców, ukazana poprzez wspaniałe zabytki, związane z jego panowaniem. Tym cenniejsze, że tak niewiele ich przetrwało do naszych czasów. Dokumenty, broń, monety, wyposażenie kościołów, w tym jedno z największych arcydzieł średniowiecznego złotnictwa – relikwiarz św. Zygmunta, ze zbiorów Muzeum Diecezjalnego w Płocku, czy jedna z najstarszych w Polsce rzeźb świeckich wizerunku Kazimierza ze zbiorów Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego – to tylko niektóre z eksponowanych dzieł.
Pragniemy przypomnieć nie tylko o rocznicy śmierci Kazimierza Wielkiego, ale także o jego wielkich dokonaniach. Król zasłynął jako reformator, zarówno w dziedzinie prawa administracji i mennictwa, jak i wojskowości. Jego stosunki z sąsiadami cechowało raczej ostrożne i umiejętne umacnianie granic dopiero co odrodzonego państwa, realizowane raczej za pomocą polityki, niż miecza (od którego jednak bynajmniej nie stronił). Udało mu się poszerzyć granicę państwa o fragment Mazowsza (nietrwale) i Ruś.
O tym, jak ważna dla średniowiecznego władcy była sfera sacrum świadczą fundacje Kazimierza, należące do wyposażenia kościołów, niektóre z nich na co dzień niedostępne dla publiczności. Na wystawie prezentowane są trzy wspaniałe kielichy z kościołów w Kaliszu, Kielcach oraz z Zamku Królewskiego na Wawelu.
Zgromadzone dokumenty i księgi prezentują dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie prawodawstwa. Wśród nich wyróżnia się okazale zdobiony ewangeliarz przemyski, który razem z przywilejem dla biskupa ormiańskiego ze Lwowa ilustruje aktywną politykę wschodnią (ruską) Kazimierza. Z kolei dokument dotyczący budowy murów w Płocku przypomina o Mazowszu i próbach Kazimierza podporządkowania go Koronie.
Nie znamy dokumentów opisujących reformy mennicze Kazimierza, stąd prezentowane numizmaty stanowią jedyne zabytki, obrazujące dokonania króla w tej dziedzinie. Po nieudanych reformach pozostały pierwsze w Polsce monety wysokich nominałów, a przede wszystkim grosze krakowskie, które miały zastąpić grosze czeskie. Na wystawie zobaczymy też monety ruskie Kazimierza – kolejne świadectwo polityki wschodniej ostatniego Piasta.
Militaria (czyli wojnę) reprezentują przede wszystkim wybrane elementy uzbrojenia i wyposażenia rycerskiego z XIV w., przede wszystkim miecze – najważniejszy oręż zaczepny średniowiecza. Na wystawie znalazły się też drugorzędne elementy wyposażenia rycerza – puginały, ostroga, groty bełtów kusz.
Ekspozycję kończy osobny dział – pokaz przedmiotów związanych z miejscem spoczynku Kazimierza. Są to przede wszystkim oryginalne rysunki Jana Matejki, które malarz wykonał w czasie otwarcia grobu Kazimierza w 1869 r., a które stanowią swoisty zapis wyposażenia pośmiertnego Kazimierza. Na wystawie można zobaczyć też kopię popiersia króla z płyty – grobowca Kazimierza Wielkiego, a także kopie guzów z wyposażenia grobowego, uwiecznione także na jednym z rysunków Matejki.
Zapraszamy do wysłuchania sukcesywnie zamieszczanych wykładów inspirowanych wystawą, które pozwolą na przygotowanie merytoryczne do przyszłego zwiedzania. Polecamy także nasze filmowe zapowiedzi. O możliwości tradycyjnego otwarcia ekspozycji dla publiczności poinformujemy w najbliższym czasie.
Obiektów na wystawę użyczyły następujące instytucje:
Muzeum Diecezjalne w Płocku, Bazylika Katedralna pw. Wniebowzięcia NMP w Kielcach, Narodowe Sanktuarium Świętego Józefa w Kaliszu, Muzeum Narodowe w Krakowie, Zamek Królewski na Wawelu – Państwowe Zbiory Sztuki, Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Maius, Muzeum Okręgowe w Sandomierzu, Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Biblioteka Narodowa w Warszawie, Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, Muzeum Zamkowe w Malborku.
Kuratorzy: dr Zbigniew Hundert, Ośrodek Badań Historycznych Paweł Tyszka, p.o. kierownika Ośrodka Badań Historycznych, Michał Zawadzki, kierownik Gabinetu Numizmatycznego.
film - zaproszenie na wirtualne zwiedzanie >
film - zaproszenie na wystawę >
Zapraszamy do obejrzenia transmisji z wernisażu online, który odbył się 27 listopada o godz. 15.00
Program wydarzeń towarzyszących wystawie Umarł król. 650. rocznica śmierci Kazimierza Wielkiego
Cykl wykładów online Kazimierz Wielki. Odrodzenie państwa i zmierzch dynastii
Archiwum wykładów:
7 stycznia 2021 r. – Nagrobek Kazimierza Wielkiego – pomnik odrodzonego Królestwa Polskiego prof. UJ Marek Walczak
17 grudnia 2020 r. – Kazimierz Wielki – zmierzch dynastii, dr hab. Marek Barański, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
10 grudnia 2020 r. – Mennictwo i polityka monetarna Kazimierza Wielkiego, prof. dr hab. Borys Paszkiewicz, Uniwersytet Wrocławski
3 grudnia 2020 r. – Król, który miłował pokój. Śląsk w polityce Kazimierza Wielkiego, dr hab. Wojciech Mrozowicz, Uniwersytet Wrocławski
1 grudnia 2020 r. – Umarł król, niech żyje w naszej pamięci! 650. rocznica śmierci Kazimierza Wielkiego ,dr Zbigniew Hundert, Paweł Tyszka, Michał Zawadzki
26 listopada 2020 r. – Polityczny pragmatyzm w działaniu – Kazimierz Wielki a Zakon Krzyżacki, dr hab. Adam Szweda, Uniwersytet Mikołaja Kopernika
19 listopada 2020 r. - Władza w monarchii Kazimierza Wielkiego, dr hab. Andrzej Marzec , Uniwersytet Jagielloński
