Słownik architektury

Słownik architektoniczny do wystawy

 

  1. Architekt i architektka

osoby, które projektują budynki i nadzorują ich budowę.

  1. Arkada

element architektoniczny składający się z dwóch podpór (filarów lub kolumn) połączonych łukiem.

  1. Dziedziniec

niezadaszona przestrzeń w obrębie budynku lub zespołu budynków, pełniąca funkcje użytkowo-reprezentacyjne.

  1. Fasada

reprezentacyjna elewacja budynku. Niektóre budynki, na przykład pałace barokowe, mają dwie fasady – jedną od strony wjazdu, drugą od ogrodu. Często z fasady można odczytać wewnętrzne podziały budynku, np. liczbę pięter.

  1. Filar

podpora architektoniczna w postaci słupa dźwigającego ciężar budynku, mostu, wiaduktu itp.

  1. Fundament

część budynku, osadzona w ziemi. Do jego konstrukcji zazwyczaj używano kamienia lub cegieł, czasem także drewna.

  1. Geometra mierniczy i geotetrka miernicza

osoba zajmująca się pomiarami gruntów i sporządzaniem planów.

  1. Gzyms

element architektury w formie poziomej listwy, wystającej z powierzchni ściany. Jego zadaniem jest ochrona elewacji przed deszczem, pełni także funkcję ozdobną.

  1. Inżynier lub inżynierka

osoba posiadająca wyższe wykształcenie techniczne, potrafiąca projektować rozmaite urządzenia oraz usprawniać ich działanie. Zawód ten wymaga znajomości matematyki, fizyki i innych przedmiotów ścisłych, a także wiedzy z zakresu nowoczesnych technologii.

  1. Klatka schodowa

wydzielona część budynku, w której znajdują się schody.

  1. Kolumna

wolno stojąca podpora architektoniczna budynku lub figury, zwykle okrągła w przekroju, pełniąca funkcję zarówno nośną, jak i dekoracyjną.

  1. Łuk triumfalny

budowla w formie wolno stojącej bramy, zazwyczaj bogato dekorowanej. Jej historia sięga II wieku p.n.e. Budowano ją, by uczcić ważne osoby lub wydarzenia, np. zwycięstwa w bitwach.

  1. Oś Saska

osiemnastowieczne barokowe założenie architektoniczne i urbanistyczne w Warszawie. Powstało w związku z budową nowej rezydencji króla Augusta II Mocnego. Oś wyznaczona prostopadle do Wisły i Krakowskiego Przedmieścia podporządkowywała rozplanowanie pozostałych zabudowań założeniom pałacu Saskiego z dziedzińcem i ogrodem.

  1. Pawilon

niewielki, przeważnie parterowy budynek o lekkiej konstrukcji, wchodzący zazwyczaj w skład zespołu budowli lub rezydencji. Niewielkie pawilony ogrodowe były popularne między XVI a XIX wiekiem.

  1. Plan miasta

rodzaj mapy, która odwzorowuje układ ulic z podaniem ich nazw oraz zaznaczeniem ważnych miejsc.

  1. Projekt architektoniczny

dokument zawierający informacje niezbędne do budowy – zawierający informacje na temat rozwiązań technicznych i materiałowych.

  1. Rekonstrukcja

przywrócenie zniszczonego budynku lub jego części do stanu sprzed zniszczenia. Robi się to na podstawie zachowanych planów, zdjęć lub rysunków.

  1. Rezydencja

budynek, w którym mieszka ważna osoba. Łączy funkcje mieszkalne i reprezentacyjne.

  1. Ryzalit

wysunięty przed lico ściany pionowy element budynku.

  1. Rzut architektoniczny

rysunek, który pokazuje rozmieszczenie pomieszczeń na piętrze budynku.

  1. Sklepienie

konstrukcja budowlana o przekroju krzywoliniowym, zamykająca od góry przestrzeń budynku. Najprostsze sklepienie ma formę połowy walca wspartego na ścianach.

  1. Tympanon

Trójkątny lub półokrągły element wieńczący fasadę budynku zazwyczaj dekorowany rzeźbami lub ozdobnym napisem.

  1. Układ urbanistyczny

przestrzenne rozplanowanie miasta lub osiedla mieszkalnego, obejmujące rozmieszczenie dróg, placów, zabudowy, infrastruktury czy terenów zielonych.